Książka Pawła Smoleńskiego prowadzi czytelnika po meandrach irackiej historii najnowszej, prĂłbując przedstawić ten kraj w subiektywnym, niezwykle barwnym kalejdoskopie osĂłb, miejsc i wydarzeń. To Irak od środka, widziany często jakby "ukrytą kamerą". Autor unika podsumowań i jednoznacznych ocen, ukazując życie w zmaltretowanym kraju oczami jego zmaltretowanych mieszkańcĂłw. Z reportaży tych wiele o Iraku się możemy nauczyć, choć świat to zbyt daleki, zbyt odmienny, aby go dobrze zrozumieć. O tym właśnie książka Smoleńskiego przekonuje i to chyba jedna z jej największych zalet. Nic bowiem nie ma gorszego niż uproszczenia, ktĂłre pozwalają nam oceniać innych tylko wedle własnych doświadczeń i przyzwyczajeń.

Okrucieństwo dyktatury, nędza wolności, arogancja najeźdźcĂłw. Wszystko to i o wiele więcej zobaczymy w dramatycznych opowieściach IrakijczykĂłw, ktĂłre powierzyli Pawłowi Smoleńskiemu. Nie jest to książka wpisująca się w spĂłr o słuszność lub niesłuszność interwencji wojskowej w Iraku. To rzecz o losie kraju i ludzi, po ktĂłrych przejeżdżały walce Historii. Wreszcie z dala od zgiełku telewizyjnych fajerwerkĂłw i wojennej propagandy możemy wsłuchać się w głosy IrakijczykĂłw. Są rĂłżne, bardzo rĂłżne. I nic tu nie jest proste ani oczywiste, zwłaszcza dla nas, ludzi z innego świata. Posłuchajmy tych głosĂłw. Koniecznie.
(Artur Domosławski)

Nigdy nie byłem w Bagdadzie. Wiem jednak - po przeczytaniu książki Pawła Smoleńskiego - że uczynię wszystko, by tam pojechać. By poznać to niezwykłe - w swym micie i w swym nieszczęściu - miasto kalifĂłw i dyktatorĂłw, miasto buntownikĂłw i ludzi przetrąconych, miasto, ktĂłre zmaga się ze swoim losem.
Irak jest wielkim i ciężkim doświadczeniem naszego czasu. Udział Polski i PolakĂłw w misji stabilizacyjnej to często przedmiot krytyki. Byłem innego zdania. Uważałem, że wsparcie akcji militarnej przeciwko reżimowi, ktĂłry terroryzował, torturował i zabijał IrakijczykĂłw, to wojna sprawiedliwa. Ale można wygrać wojnę i przegrać pokĂłj.
Pasjonująca książka Pawła Smoleńskiego utwierdziła mnie w tym przekonaniu. Tłumaczy, jak bardzo skomplikowany jest dzisiejszy Irak. Co najważniejsze jednak: cała europejska i amerykańska, a także polska debata na temat Iraku odbywa się praktycznie bez udziału samych IrakijczykĂłw. Z kart książki przemawiają właśnie Irakijczycy. Warto ich wysłuchać.
(Adam Michnik)

Książka Pawła Smoleńskiego jest znakomitym przykładem reportażu literackiego i zajmuje godne miejsce w tradycji tego nurtu ostatniego pĂłłwiecza, obok takich autorĂłw jak Pruszyński i Wańkowicz. Jest dziełem rozgrywającym się - jak każda dobra literatura - na rĂłżnych planach. Przede wszystkim jest reportażem o Iraku, ale autor nie zatrzymuje się na komentowaniu doraźnych wydarzeń i komunikatĂłw z linii frontu. Stawia sobie zadanie dużo bardziej ambitne - chce zrozumieć społeczeństwo muzułmańskie, jego kulturę, tradycję i sposĂłb myślenia. Obiera drogę, ktĂłrą reporterzy podążają od czasĂłw Herodota - rozmowy z ludźmi i relacjonowania ich opowieści.
(Ryszard Kapuściński)

Przejmujący obraz cierpień PalestyńczykĂłw żyjących na terytoriach zdominowanych przez Izrael, skłĂłconych i pogrążonych w beznadziei. Najwyższą cenę płacą ci spośrĂłd nich, ktĂłrzy szukają drĂłg pokojowego wspĂłłżycia z Izraelczykami. Ten wizerunek nakreślił polski pisarz, znany z pogardy dla antysemityzmu i z sympatii do Izraela. Taki sam zespĂłł emocji, ktĂłry nakazuje Smoleńskiemu nakładać okulary proizraelskie, powoduje, że są to okulary izraelskiego demokraty, zwolennika pokoju i pojednania z Palestyńczykami. W Palestyńczykach widzi Smoleński ŻydĂłw Bliskiego Wschodu, dyskryminowanych, poniewieranych, odzieranych z godności i bezsilnych. W swoją refleksję o tragicznym konflikcie autor włączył wrażliwość dziecka polskiej historii - jej dziejĂłw dramatycznych i heroicznych, jej glorii i mizerii, jej honoru i szaleństwa. Nieprzypadkowo jeden z bohaterĂłw tej książki, młody izraelski prawnik i obrońca prześladowanych PalestyńczykĂłw, odwołuje się do doświadczenia swego ojca, ofiary czystki antysemickiej w Polsce w 1968 roku. Tę książkę gorąco polecam tym wszystkim, ktĂłrzy chcą rozumieć złożoność świata naszych wyborĂłw politycznych i moralnych.

Adam Michnik